Problem zaburzeń snu jest spotykany coraz częściej i wywołuje duży niepokój. Bezsenność przewlekła i inne dolegliwości wpływają bardzo negatywnie na funkcjonowanie organizmu w ciągu dnia. Sprawiają, że jakość snu obniża się, a odpoczynek jest zbyt krótki. Problem bezsenności wiąże się też ze wzrostem napięcia psychicznego i stresu. Skutkiem tego mogą być poważne choroby i zaburzenia psychiczne. Co warto wiedzieć o bezsenności, aby skutecznie z nią walczyć? Jak przywrócić czas snu do normy i cieszyć się lepszym samopoczuciem? Sprawdź, jakie są najlepsze metody leczenia zaburzeń snu.
Czym jest bezsenność?
Rodzajów zaburzeń snu jest całe mnóstwo, ale to bezsenność jest tym najczęściej spotykanym. Przez długi czas dolegliwość ta kojarzona była przede wszystkim z osobami starszymi. Obecnie jednak coraz więcej młodszych pacjentów decyduje się na korzystanie z leków nasennych ze względu na problemy z zasypianiem. Niewystarczająca liczba godzin snu wpływa bardzo negatywnie na codzienne funkcjonowanie.
Wbrew pozorom bezsenność nie jest nowym problemem, gdyż towarzyszy ludzkości od wieków. Nie da się jednak ukryć, że w dzisiejszych czasach zaburzenia rytmu snu dotyczą większej części społeczeństwa. Ludzie żyją w stresie i pośpiechu, co odbija się na jakości odpoczynku. Dlatego obecnie bezsenność traktuje się jako odrębną jednostkę chorobową. Znaleźć można nawet ośrodki, które specjalizują się w terapii zaburzeń snu.
Przyczyny bezsenności
W dzisiejszych czasach problem bezsenności doczekał się własnej klasyfikacji, która ułatwia rozpoznanie przyczyn problemu. Zaburzenia snu dzieli się przede wszystkim na te, które mają coś wspólnego z chorobami somatycznymi lub chorobami układu nerwowego. Można trafić też na pojęcia bezsenności pierwotnej oraz wtórnej. Najczęściej jednak spotyka się podział, który uwzględnia czas trwania objawów.
- Bezsenność przygodna — trwa zazwyczaj nie więcej niż kilka dni.
- Bezsenność krótkotrwała — utrzymuje się maksymalnie przez cztery tygodnie.
- Bezsenność przewlekła — trwa więcej niż cztery tygodnie.
Powody zaburzeń snu mogą mieć różne podłoże. Związane są często ze zmianami trybu życia, wysokim stresem, ale także z chorobami somatycznymi, neurologicznymi, zaburzeniami lękowymi czy depresją. Do częstych przyczyn bezsenności zalicza się też niestosowanie się do zasad higieny snu. W niektórych przypadkach źródło problemu może być bardzo ciężkie do zdiagnozowania. Ogromne znaczenie ma więc indywidualne podejście i szybka reakcja. Lekceważenie braku snu może obniżyć odporność i odbijać się na życiu rodzinnym, zawodowym i towarzyskim.
Objawy bezsenności
W leczeniu przewlekłej bezsenności liczy się szybkie rozpoznanie objawów. Warto zaznaczyć, że zaburzenia nie dotyczą tylko czasu trwania snu, ale także jego rytmu i jakości. Niektóre osoby nie mają problemu z utrzymaniem snu, ale budzą się zmęczone. Aby rozpoznać bezsenność, należy pamiętać, że nie jest ona zjawiskiem epizodycznym. Niepokojące są powtarzające się regularne zakłócenia.
Do objawów klinicznych bezsenności zalicza się przede wszystkim niemożność zaśnięcia oraz przerywany, lekki i niespokojny sen. Taki odpoczynek nie przynosi ukojenia i powoduje wzrost stresu oraz napięcia. Tworzy się w ten sposób cykl, który cały czas jeszcze bardziej pogarsza złej jakości sen. Największym problemem bezsenności przewlekłej jest więc późna diagnoza, ponieważ dolegliwość nasila się z czasem.
Rodzaje bezsenności
Przyczyny bezsenności należy traktować również jako podstawę do odpowiedniej klasyfikacji. Jest to ważne w momencie wyboru metody leczenia zaburzeń snu. Oprócz wspomnianego i opisanego wcześniej podziału w ujęciu czasowym często można spotkać się z rozróżnieniem na bezsenność wtórną i bezsenność pierwotną. Pojęcia te sugerują, czy problem jest jednostką chorobową, czy tylko objawem innej dolegliwości.
Jeszcze do niedawna sądzono, że to zaburzenie towarzyszy jedynie innym chorobom. W przypadku bezsenności pierwotnej bardzo ciężko jest jednak zidentyfikować przyczynę redukcji czasu snu. Jej leczenie wymaga więc zazwyczaj kompleksowego podejścia w obszarze medycyny snu, psychologii oraz trybu życia. Niezależnie od przyczyny przewlekłej bezsenności bardzo istotna jest szybka reakcja, która umożliwi skuteczną walkę z zaburzeniem.
Diagnostyka bezsenności
Zaburzenia snu związane z długością i niską jakością odpoczynku można zdiagnozować bez przeprowadzania skomplikowanych badań. Najważniejsze są odczucia pacjenta, który w prosty sposób może rozpoznać objawy bezsenności. Bardzo często zaleca się więc prowadzenie tzw. dzienniczka snu, w którym notuje się niepokojące sygnały. Warto zaznaczyć, że niektórzy mogą mieć po prostu mniejsze zapotrzebowanie na sen. W takim przypadku nie można mówić o bezsenności.
Z diagnostyką zaburzeń snu wiąże się też wykluczenie innych dolegliwości, które mogą wpływać na jakość odpoczynku. Lekarz może więc zalecić komplet badań i przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem. Przyczyną mogą okazać się choroby somatyczne lub zaburzenia psychiczne, które wymagają konsultacji ze specjalistą. Dopiero po wyeliminowaniu wszystkich możliwości lekarz może skierować pacjenta do poradni specjalizującej się w badaniach wydajności snu.
Leczenie bezsenności
Obecnie w leczeniu bezsenności pierwotnej najlepsze efekty daje terapia poznawczo-behawioralna. Stosowana jest też w przypadku innych zaburzeń snu, ale wtedy konieczna jest symultaniczna walka z innymi problemami i chorobami. Sama kuracja polega przede wszystkim na ograniczeniu złych nawyków, czyli braku aktywności fizycznej, zostawania w łóżku, spożywania alkoholu, przyjmowania leków nasennych. Aby pozbyć się zaburzenia snu, należy więc zacząć od zmiany trybu życia. Istnieją też jednak inne metody leczenia bezsenności.
Leczenie farmakologiczne
W niektórych przypadkach leki nasenne mogą być szybkim rozwiązaniem problemu. Dotyczy to jednak zazwyczaj krótkotrwałych zaburzeń. Odpowiednie środki wpływające na jakość i długość snu przepisuje lekarz. Należy się wtedy stosować do jego zaleceń. Dostępne są też ziołowe leki, które można kupić bez recepty. Farmakologia zwalcza jedynie objawy bezsenności, dlatego nie może być stosowana zbyt długo.
Leczenie psychologiczne
Lepsza od leczenia farmakologicznego bezsenności jest pomoc psychologiczna. Może ona przyjąć postać wspomnianej wcześniej terapii poznawczo-behawioralnej. Czasami skuteczne jest jednak przepracowanie traumy i stresujących sytuacji ze specjalistą. Pierwotne zaburzenia snu leczy się też techniką kontroli bodźców. Polega ona na tym, że pacjent kładzie się wieczorem tylko wtedy, kiedy czuje senność. Musi ograniczyć też ilość czasu spędzanego w łóżku.
Prawidłowa higiena snu
Odpowiednia higiena snu obejmuje zarówno dostosowanie swoich nawyków, jak i przygotowanie otoczenia. Ważne jest ograniczenie spożywania używek, zwłaszcza niedługo przed snem. Wskazane jest wyrobienie sobie rytmu dobowego, który obejmuje zasypianie i wstawanie o określonych porach. Należy też wieczorami unikać sztucznego światła i zadbać o stan sypialni. Ważne, aby materac i pościel były wykonane z jakościowych materiałów. Warto również wywietrzyć pomieszczenie tuż przed snem.
Jak zapobiegać przewlekłej bezsenności?
W przypadku przewlekłych zaburzeń snu bardzo ważne jest, aby wprowadzić rozwiązania, które ograniczą ryzyko nawrotu dolegliwości. Istotna jest oczywiście prawidłowa higiena snu, która pozwoli wyregulować rytm biologiczny organizmu. Ograniczenie niezdrowych nawyków wpłynie pozytywnie na zdolność koncentracji oraz funkcjonowanie w ciągu dnia. Pozytywne w skutkach może okazać się wdrożenie technik radzenia sobie ze stresem. Walka o lepsze samopoczucie znacznie zmniejszy ryzyko występowania zaburzeń snu.
