Sen to funkcja życiowa, od której zależy wiele procesów zachodzących w organizmie. Jego nieodpowiednia ilość i zbyt niska jakość mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne. Dowiedz się, jakie są zaburzenia snu oraz jak im zapobiec.
Zaburzenia snu – co to?
Zaburzenia snu to wszystkie schorzenia, które powodują problem z zasypianiem i utrzymaniem prawidłowego rytmu dobowego. Obejmuje to niepożądane zachowania w czasie wypoczynku oraz zbyt krótki lub długi czas jego trwania. Osoby, które cierpią na zaburzenia snu, odczuwają w ich wyniku zmęczenie i stres. Schorzenia te znacznie obniżają jakość życia i utrudniają choremu wykonywanie codziennych czynności, takich jak praca czy nauka. Niedobór snu obniża sprawność funkcji poznawczych, m.in. koncentracji i zapamiętywania, a także negatywnie wpływa na nastrój.
Rodzaje zaburzeń snu
Zaburzenia snu można podzielić na rodzaje ze względu na ich przyczynę. Wyróżnia się zaburzenia wtórne, które są wynikiem chorób psychicznych i somatycznych. Najczęściej jest to bezsenność, która pojawia się np. z powodu depresji czy chorób serca. Może je powodować także nadużywanie substancji psychoaktywnych, które zaburzają rytm okołodobowy.
Drugim rodzajem zaburzeń sennych są zaburzenia pierwotne, czyli takie, których przyczyna nie leży w innych schorzeniach. Zalicza się do nich dyssomnię i parasomnię. Te pierwsze polegają na nieprawidłowej ilości lub jakości snu. Zalicza się do nich:
- bezsenność – problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu,
- hipersomnię – spanie dłużej niż 9 godzin na dobę oraz trudności z wybudzeniem się,
- narkolepsję – napady senności i nagłe zasypianie,
- zaburzenia rytmu snu i czuwania – spowodowane np. zmianą strefy czasowej lub praca na nocnych zmianach.
Parasomnie natomiast oznaczają niepożądane zachowania występujące w trakcie snu, które mogą zagrażać bezpieczeństwu chorego. Najczęstsze z nich to:
- sennowłóctwo – chodzenie przez sen bez udziału świadomości,
- upojenie przysenne – dezorientacja zaraz po przebudzeniu się; objawia się bełkotaniem i niekontrolowanymi ruchami,
- lęki nocne – silny strach odczuwany we śnie, który powoduje przebudzanie się; towarzyszy mu krzyk, płacz i agresja,
- koszmary senne – realistyczne wyobrażenia senne wywołujące silny lęk; pamięta się je długo po wybudzeniu.
Przyczyny i leczenie zaburzeń snu
W wielu przypadkach zaburzenia snu mają charakter wtórny, to znaczy, że są wynikiem innych chorób, takich jak depresja, zaburzenia metaboliczne czy uzależnienia. Z tego powodu każda osoba, która boryka się z problemami z zasypianiem powinna wykonać podstawowe badania i skonsultować się z lekarzem. Przyczyną zaburzeń sennych mogą być uwarunkowania genetyczne. W takim wypadku problemy pojawiają się we wczesnym dzieciństwie i nasilają się z biegiem lat. Często bezsenność i inne zaburzenia mają podłoże psychologiczne. Nadmierny stres lub silne emocje związane z trudną sytuacją życiową sprawiają, że wypoczynek jest utrudniony. Leczenie tych schorzeń często wymaga zażywania leków i psychoterapii.
Jak zapobiegać zaburzeniom snu?
Trudności z zasypianiem często wynikają również z niezdrowego trybu życia. Warto spróbować poprawić jakość snu przez utrzymywanie stałego rytmu dobowego, to znaczy chodzenie spać i wstawanie codziennie o tej samej porze. Należy także regularnie uprawiać sport, unikać używek i niezdrowej żywności. Równie istotne jest otoczenie, w jakim się zasypia. Wygodne łóżko i pościel wysokiej jakości to podstawa. Warto zadbać o to, by w sypialni było ciemno i cicho, a także przed snem nie używać żadnych urządzeń elektronicznych. Jeśli stosowanie się tych porad nie przynosi pożądanych efektów, warto skonsultować się z lekarzem.
